Wat is nierkanker?
De functie van de nieren is het zuiveren van het bloed. Het bloed wordt door de nieren gefilterd, waarna afvalstoffen worden uitgescheiden via de urine. De nieren bestaan uit ongeveer één miljoen functionele eenheden, de nefronen genoemd. Bij nierkanker is in de meeste gevallen het bovenste gedeelte van zo’n nefron, genaamd de proximale niertubulus, aangedaan. Dit is de meest voorkomende tumorsoort van de nier bij volwassenen. Deze vorm van nierkanker veroorzaakt 90 tot 95% van de nierkanker gevallen en wordt ook wel niercelkanker of Grawitztumor genoemd. Een andere vorm van nierkanker is de Wilms-tumor (nefroblastoom), een zeldzame vorm van nierkanker die vrijwel alleen bij kinderen voorkomt. Ongeveer 2% van alle kankergevallen in Nederland is een vorm van nierkanker. Hiermee is het de tiende meest voorkomende kankersoort in Nederland.
Nierkanker: oorzaak
De precieze oorzaak van nierkanker is niet bekend. Wel zijn er een aantal factoren die het risico op nierkanker kunnen verhogen. De belangrijkste risicofactoren voor het ontstaan van nierkanker zijn:
- Roken; rokers hebben anderhalf keer zoveel kans op het ontwikkelen van nierkanker vergeleken met niet-rokers.
- Te hoge bloeddruk
- Overgewicht
- Blootstelling aan asbest
- Voeding
- Geslacht; mannen hebben twee keer zoveel kans op nierkanker.
- Von Hippel-Lindau syndroom; deze erfelijke aandoening vergroot het risico op tumoren in diverse organen, waaronder de nieren.
- Leeftijd; nierkanker komt voornamelijk voor bij mensen tussen de 60 en 75 jaar.
Het ontstaan van nierkanker heeft een relatief kleine erfelijke component. Bij ongeveer 2% van de mensen met nierkanker is de kanker ontstaan als gevolg van erfelijke aanleg.
Nierkanker: symptomen
In het begin van de ziekte zijn er weinig duidelijke symptomen te herkennen. Hierdoor is het vaak lastig om de ziekte in een vroeg stadium te diagnosticeren. In een vergevorderd stadium kunnen bijvoorbeeld de volgende symptomen optreden:
- Bloedverlies in de urine
- Pijn in de rug en/of in de zij
- Vermoeidheid
- Lusteloosheid
- Nachtelijk zweten
- Verminderde eetlust
- Gewichtsverlies
Nierkanker: behandeling
Er zijn verschillende methoden mogelijk om nierkanker te behandelen. De behandelmethode is afhankelijk van de grootte, locatie en agressiviteit van de tumor. Ook de aanwezigheid van metastasen (uitzaaiingen) speelt een rol bij de keuze van de behandeling. Wanneer mogelijk wordt de gehele nier of een gedeelte van de nier chirurgisch verwijderd. Voor andere reguliere behandelmethoden, zoals chemotherapie en bestraling, wordt meestal enkel gekozen om groei van uitzaaiingen tegen te gaan. Andere mogelijke behandelmethoden bij nierkanker zijn angiogenese-remmers of immunotherapie. Angiogenese-remmers voorkomen dat tumoren nieuwe bloedvaten kunnen vormen, die nodig zijn voor groei en overleving van de tumor. Doordat de nieren goed doorbloed zijn, kan deze methode erg effectief zijn bij nierkanker. Immunotherapie richt zich op het stimuleren van het afweersysteem om de kanker aan te vallen. Beide therapieën zorgen niet voor een genezing van de kanker, maar kunnen verdere groei en het ontstaan van uitzaaiingen uitstellen of tegengaan.
Nierkanker: prognose
De prognose bij nierkanker is afhankelijk van het stadium waarin de tumor ontdekt is. Bij patiënten waar de tumor in een vroeg stadium ontdekt is en operatief volledig verwijderd kan worden, leeft na 5 jaar nog 80 tot 90% van de patiënten. Wanneer na een operatieve ingreep nog een gedeelte van de tumor aanwezig is, leeft na 5 jaar nog 30% van de patiënten. Als de ziekte in een laat stadium ontdekt is en er al uitzaaiingen aanwezig zijn, leeft na 5 jaar gemiddeld nog 10% van de nierkankerpatiënten.
