Wat is cortisol?
Cortisol (of ‘hydrocortison’) is een belangrijk en onmisbaar hormoon in het menselijk lichaam dat wordt geproduceerd door de bijnierschors. Cortisol wordt daarom ook wel een bijnierschorshormoon genoemd. Cortisol speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het zorgt voor de aanmaak van glucose. Bovendien is cortisol van invloed op de bloeddruk, cholesterolwaarden en het functioneren van de afweer (het immuunsysteem). Er zijn diverse factoren die de aanmaak van cortisol kunnen beïnvloeden, zoals stress, ziekte, extreme inspanning, trauma, obesitas of temperatuur. Dit hormoon zorgt ervoor dat u in staat bent om stress op een goede manier te kunnen verwerken. Wanneer zich een stressvolle situatie aandoet, kunt u hier beter mee omgaan door de aanmaak van een grotere hoeveelheid van cortisol. In een extreme situatie is dit het geval wanneer we moeten vluchten, in een gevaarlijke situatie zitten of (erge) pijn hebben, maar binnen het gemiddelde dagelijkse leven gaat dit om situaties zoals bijvoorbeeld een belangrijke presentatie, bespreking of om het zenuwslopend moeten wachten op een bepalende uitslag. Het cortisol gehalte wordt vandaag de dag regelmatig getest bij mensen. De reden hiervoor is dat de aanmaak van het hormoon niet altijd bij iedereen even goed verloopt. Sommige mensen hebben last van een te laag cortisol gehalte, een ander heeft juist een teveel van het hormoon. Mensen die te weinig cortisol hebben, kunnen over het algemeen slecht tot helemaal niet omgaan met stresssituaties. Dit kan een hoop problemen opleveren. Om dit voor te zijn of dit op te lossen, worden metingen verricht zodat artsen de cortisol waarden nauwkeurig in de gaten kunnen houden.
Cortisol: normaalwaarde
Cortisolwaarden wisselen per moment. Gedurende de dag verandert het niveau, waarbij normaliter een piek bestaat in de ochtend en een laag niveau midden in de nacht. Dit ritme kan zich aanpassen aan leefstijl en gewoonten. Wanneer men bijvoorbeeld nachtdiensten draait of een ander slaap-wakker-ritme heeft, kan de piek zich op een ander moment bevinden. Dit kan ook voorkomen als gevolg van een ziekte. Men hanteert voor wat betreft het ‘normale’ cortisol gehalte (het gemiddelde) onderstaande waarden:
08.00 uur 150-700 nmol/l (of 0,150 – 0,700 µmol/L)
17.00 uur 100-400 nmol/l (of 0,100 – 0,400 µmol/L)
23.00 uur minder dan 210 nmol/l (of 0,210 µmol/L)
Cortisol: verlaagd
Wanneer de cortisol waarden lager zijn dan gemiddeld, kan het zo zijn dat u slecht kunt omgaan met stressvolle situaties. Ook is het mogelijk dat een ziekte zoals de ziekte van Addison de kans krijgt zich te ontwikkelen. Omdat cortisol de taak heeft op specifieke momenten het hart sneller te laten slaan, waardoor meer zuurstof in het lichaam ontstaat en daarnaast activiteit stimuleert, kan het tegenovergestelde plaatsvinden bij een tekort aan het hormoon. Vermoeidheid, lusteloosheid of zelfs uitval – waardoor niets meer kan worden uitgevoerd – kunnen voorkomen. Aanmaak van het hormoon kan tevens verminderen wanneer men ouder wordt, echter wordt dit gezien als een natuurlijk verschijnsel.
Cortisol: verhoogd
Indien u last heeft van een te hoog cortisolgehalte, kan het mogelijk zijn dat u te maken krijgt met ontwikkeling van de ziekte van Cushing. Deze ziekte kan de kop opsteken wanneer er teveel cortisol wordt aangemaakt en kan zorgen voor klachten zoals onder andere gewichtstoename, een dunnere huid, acne en strepen op de huid. Ook verminderde vruchtbaarheid en een lager libido zijn mogelijke klachten van de ziekte van Cushing, als gevolg van teveel aan cortisol.
Oplossing bij foutieve cortisolwaarden
Indien problemen met een arts worden besproken, kan hij of zij een geschikte behandelmethode opperen om het cortisolgehalte – of deze nu te hoog, of te laag is – weer op gewenst peil te krijgen. Hiervoor kan een speciaal voedingspatroon worden aangeraden, met bijvoorbeeld de focus op het consumeren van producten met meer zink, Vitamine C en magnesium. Ook kunnen medicijnen worden ingeschakeld. Deze kunnen op recept worden opgehaald, nadat onderzoek door een arts is uitgevoerd en medicijnen zijn voorgeschreven door uw behandelaar.
